Government farmers advisory (ગુજરાત સરકારની ખેડૂતોને સલાહ): શિયાળા દરમિયાન ઉત્તર ભારતના ઘણા રાજ્યોમાં અચાનક વરસાદ અને પહાડી વિસ્તારોમાં બરફ પડવાનું મુખ્ય કારણ વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ છે. છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં, આ પ્રભાવના કારણે વરસાદ અને ગાઢ ધુમ્મસ છવાયેલી સ્થિતિ જોવા મળી છે. આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને, પંજાબ એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી (PAU) એ ખેડૂતો માટે મહત્વપૂર્ણ એડવાઇઝરી જાહેર કરી છે.
વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ અને તેનો અસરકારક પ્રભાવ
વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ એ હવામાનના માધ્યમથી આવતા એ અનિયમિત પવન છે, જે આલ્પ્સ અને મધ્ય એશિયાથી શરૂ થઈને ઉત્તર ભારત પર અસર કરે છે. આ પવન તૂટી પડેલા વાદળો સાથે વરસાદ અને બરફ લાવે છે, જે પાક માટે લાભદાયક તેમજ નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. આ પ્રભાવ પંજાબ, હરિયાણા, ઉત્તર પ્રદેશ અને હિમાચલ પ્રદેશ જેવા રાજ્યોમાં વધુ જોવા મળે છે.
- ખેડૂતો માટે આ સ્થિતિના પડકારો
વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સની સ્થિતિમાં ભેજ અને ઠંડક વધી જાય છે. આ કારણે કિલની વધઘટ અને રોગોના ફેલાવાના જોખમો વધી જાય છે. ખાસ કરીને ટામેટા અને બટાકા જેવા પાકો પર લેટ બ્લાઈટ (કંગલ રોગ)ના ચેપનું જોખમ વધે છે, જે પાંદડા અને ફળોને નાશ પમાડે છે.
લેટ બ્લાઈટ: એક મુખ્ય પડકાર
લેટ બ્લાઈટની લાક્ષણિકતાઓ
લેટ બ્લાઈટ રોગ ભેજવાળા પરિસ્થિતિમાં વિકાસ પામે છે. રોગના ચેપથી પાંદડા પર નાના ફોલ્લીઓ જોવા મળે છે. આ ફોલ્લીઓ ઝડપથી ઘેરા બદામી અથવા કાળા ફોલ્લીઓમાં ફેરવાય છે. આ ફોલ્લીઓની આસપાસ લીલો-પીળો બોર્ડર જોવા મળે છે. જો સમયસર પગલાં ન લેવામાં આવે તો, આખો પાક નાશ પામે છે.
રોગથી બચવા માટેની સલાહ
પંજાબ કૃષિ યુનિવર્સિટીના નિષ્ણાતોએ લેટ બ્લાઈટના જોખમથી બચવા માટે નીચેની સલાહ આપી છે:
- સિંચાઈ માટે સ્પ્રિંકલરનો ઉપયોગ ટાળવો: ભેજ ઓછા રાખવા માટે ઓવરહેડ સ્તપ્રિંકલરનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ.
- દિવસના સમયે સિંચાઈ કરવી: રાત પડતા પહેલા પાંદડા સુકાઈ જાય, તે માટે દિવસમાં સિંચાઈ કરવી વધુ યોગ્ય છે.
- પાકની દેખરેખ: પાકની નજીકથી દેખરેખ રાખવી અને પહેલા ચેપના લક્ષણો જોવા મળતાં પગલાં ભરવા.
ભેજ અને હિમથી બચાવના ઉપાયો
હિમના જોખમથી બચાવ
શિયાળાની ઠંડક અને હિમ પાક માટે નાશકારક સાબિત થઈ શકે છે. તાકીદ છે કે ખેડૂતો હિમના નુકસાનને રોકવા માટે આવશ્યક પગલાં ભરે.
હિમના જોખમથી બચાવના ખાસ પગલાં
- ઉત્પાદક ખેતી પદ્ધતિઓ અપનાવવી: કૃષિ નિષ્ણાતોએ ભેજવાળા હવામાનમાં પાકને સુરક્ષિત રાખવા માટે ફૂગનાશકનો ઉપયોગ કરવાનું સૂચન કર્યું છે.
- ફૂગનાશકનો ઉપયોગ:
- ઇન્ડોફિલ M-45: 500-700 ગ્રામ પ્રતિ એકરનો ઉપયોગ કરો.
- કર્ઝેટ M-8: 700 ગ્રામ પ્રતિ એકરનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
- મેલોડી ડ્યુઓ 66.75 WP: પાકમાં ઉપયોગ માટે સલાહ આપવામાં આવી છે.
- રિડોમિલ ગોલ્ડ અથવા સેક્ટીન 60 WP: આ ફૂગનાશકોનો ઉપયોગ લેટ બ્લાઈટના લક્ષણો દેખાતા જ કરવો.
- રેવસ 250 SC: 250 મિલી પ્રતિ એકરનો ઉપયોગ 10 દિવસના અંતરાલે કરો.
- ઇક્વેશન પ્રો: 200 મિલી પ્રતિ એકરનો ઉપયોગ પણ અસરકારક છે.
હવામાનના પૂર્વાનુમાનના આધારે યોજનાબદ્ધ કામગીરી
ખેડૂતો હવામાનના પૂર્વાનુમાનને ધ્યાનમાં રાખીને સચોટ કામગીરી માટે આયોજન કરે. ચેપનું જોખમ ટાળવા માટે ભેજ ઘટાડવા અને પાંદડા સુકાવાના પગલાં મહત્વપૂર્ણ છે.
પાકને સુરક્ષિત રાખવાની સલાહ
શિયાળાની આ પરિસ્થિતિમાં ખેડૂતોએ ક્રિયાત્મકતા દર્શાવવી આવશ્યક છે. પાકના ચેપ અને હિમથી બચવા માટે નિયમિત દેખરેખ સાથે યોગ્ય દવાઓનો સમયસર ઉપયોગ કરવો જોઈએ. આ સ્થિતિમાં, પંજાબ એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટીની સલાહ ખેડૂતો માટે માર્ગદર્શક બની શકે છે.
- ખાતરી કરવી
ખેડૂતો પાકની સારવાર માટે બધી જ સૂચનાઓનું પાલન કરે, જેનાથી પાકને નુકસાન થવાનું જોખમ ઓછું થાય. આ સાથે, ખેતરમાં સારી ખેતી પદ્ધતિઓ અમલમાં મૂકવી ફાયદાકારક છે.
- આગળની કામગીરી
ખેડૂતોએ હવામાન બદલાવ પર નજર રાખવી અને આ પ્રમાણે ખેતી પદ્ધતિઓમાં ફેરફાર કરવો જોઈએ. પાકને સુરક્ષિત રાખવા માટે યથાસ્થિતિમાં રહેનારી તમામ શક્યતાઓનો ઉપયોગ કરવો જરૂરી છે