Union Budget 2025 (કેન્દ્રીય બજેટ 2025): નવું બજેટ 1 ફેબ્રુઆરીએ નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ દ્વારા 2025-26નું રજૂ કરવામાં આવશે. કેન્દ્રીય બજેટ 2025માં ઓર્ગેનિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે અનેક મહત્વપૂર્ણ પગલાં લેવામાં આવશે એવી અપેક્ષા છે. સરકારની મુખ્ય દિશા ઓર્ગેનિક ખેતીના વિકાસ અને તેના દ્વારા નિકાસ વધારવા તરફ છે.
ઓર્ગેનિક ખેતી માટે મોટા નિર્ણયો
ભારત સરકાર ઓર્ગેનિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે અનેક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લેશે. ઓર્ગેનિક ખેતીની વિભાવનાને સમજતા, સરકાર દ્વારા નવી યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી શકે છે, જેમાં ખેડૂતોને મળતી સહાય અને પ્રોત્સાહનનો સમાવેશ થાય છે. ખાસ કરીને, કુદરતી ખેતી સાથે જોડાયેલા ખેડૂતો માટે જરૂરી સપોર્ટ પ્રદાન કરવાનું આ આયોજન છે.
ઓર્ગેનિક ખેતીના ઉત્પાદનોની નિકાસને બમણી કરવી એ મુખ્ય લક્ષ્ય છે. 2025 સુધીમાં નિકાસ $1 અબજ સુધી પહોંચાડવી અને વૈશ્વિક ઓર્ગેનિક બજારમાં હિસ્સો વધારવો એ મહત્વપૂર્ણ છે. આ માટે વિવિધ પ્રોત્સાહનો અને પગલાં નક્કી કરવામાં આવશે.
બજેટ 2025 નિકાસ માટેના પ્રયત્નો
ક્રમશ: નિકાસમાં વધારો
ભારતની કૃષિ નિકાસ 2025 સુધીમાં 50 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી છે, જ્યારે 2022 માટે 100 અબજ ડોલર સુધી પહોંચવાનું લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. હવે, તે લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે અને વૈશ્વિક બજારમાં ટકાવારી વધારવા માટે નવી નીતિઓ લાવવામાં આવશે.
મુખ્ય નિકાસ ઉત્પાદનો
ભારત મસાલા, બાસમતી ચોખા, મરચાં, ચા, અને તલ જેવા ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોની નિકાસમાં આગેવાની ધરાવે છે. જો કે, આ ઉત્પાદનોમાં જંતુનાશક અવશેષો અને અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય માનદંડોની સમસ્યાઓને કારણે નિકાસમાં ઘણી અડચણો આવી રહી છે.
ઓર્ગેનિક ખેતી માટે મદદ અને યોજનાઓ
નુકસાનની ભરપાઈ માટે યોજનાઓ
કુદરતી અને ઓર્ગેનિક ખેતીના આરંભમાં ખેડૂતોને થતા નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે સરકારે નવી યોજનાઓ બનાવવાનું વિચાર્યું છે. સબસિડી, લોન માફી, અને ટેક્નિકલ સપોર્ટ જેવી સહાયાઓ શામેલ હોઈ શકે છે.
ખેડૂત પ્રોત્સાહન યોજના
ઓર્ગેનિક ખેતી સાથે સંકળાયેલા ખેડૂતોને વધુ પ્રોત્સાહન આપવા માટે બજેટ 2025માં ખાસ જાહેરાતો થવાની શક્યતા છે. સરકાર ખેડૂતોના ઉત્પન્ન માટે વધુ બજાર ઉપલબ્ધ કરાવવા અને વેચાણ માટે પ્લેટફોર્મ વિકસાવવા પ્રયત્નશીલ છે.
બજેટમાં ખાતર અને જંતુનાશક મુદ્દાઓ
કિંમત વધારાની સમસ્યાઓ
ખાતરના ભાવ વધી રહ્યા છે, અને તે ખેડૂતના ખર્ચમાં વધારો કરે છે. આ સાથે જ, જંતુનાશક અવશેષો અને આરોગ્ય સંબંધિત મુદ્દાઓ પણ ચિંતાનું કારણ છે.
વૈશ્વિક માનદંડો
બાસમતી ચોખામાં થિમેથોક્સમ અને ટ્રાયસાયકલાઝોલ જેવા પદાર્થો અને મસાલાઓમાં સાલ્મોનેલાના અવશેષને કારણે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં સમસ્યાઓ ઊભી થઈ રહી છે. WTO દ્વારા ડિફોલ્ટ MRL સેટ કરવા માટે ભલામણ કરવામાં આવી છે.
બજેટ 2025માં નિકાસ લક્ષ્ય
ઓર્ગેનિક પ્રોડક્ટ માટે $1 બિલિયનનું લક્ષ્ય
ભારતના ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોની નિકાસ 2025 સુધીમાં બમણી કરવાની છે. આ સાથે, વૈશ્વિક બજારમાં ટકાવારી વધારવા માટે જરૂરી તમામ પગલાં લેનાર સરકાર, ઓર્ગેનિક ખેતીમાં વિશ્વસનીય અને મજબૂત સ્થાન મેળવવા માંગે છે.
વૈશ્વિક બજાર
વિશ્વના ઓર્ગેનિક પ્રોડક્ટ બજારની કુલ કિંમત $147 બિલિયન છે. એમાં ભારતીય ઉત્પાદનોનો મોટો હિસ્સો બનાવવા માટે સરકાર દ્વારા નવા પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે.
ખાતરના ભાવ અને અવશેષ સંદર્ભે વિધાન
અસરકારક નીતિ બનાવવાની જરૂર
MRL (મેક્સિમમ રેસિડ્યુ લિમિટ) સંબંધિત આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણોનું પાલન જરૂરી છે. ઓર્ગેનિક ખેતીની નિકાસમાં વિધ્નો ટાળવા માટે, WTO અને અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે સંકલન કરવામાં આવશે.
બજેટ 2025માં ઓર્ગેનિક ખેતી માટેની નવી શરૂઆતનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. નવા પગલાં ખેતીના ખર્ચ ઘટાડવામાં, ગુણવત્તા સુધારવામાં અને નિકાસ વધારવામાં મદદરૂપ બનશે. સરકારના પ્રોત્સાહનો અને નીતિગત નિર્ણયો સાથે, ઓર્ગેનિક ખેતીનો વિકાસ જલદી જોવા મળશે.