ગુજરાતમાં કૃષિ મુખ્ય ઉદ્યોગ હોવાથી રાજ્ય સરકાર દર વર્ષે વિવિધ પાકોની ટેકાના ભાવે ખરીદી કરે છે. ટેકાના ભાવ એટલે એવો દર કે જે ખેડૂતને પાકનું ન્યૂનતમ નફો આપવા માટે નક્કી કરવામાં આવે છે. ચણો એ મુખ્ય રવિ પાકોમાંનો એક મહત્વપૂર્ણ પાક છે, જેને રાજ્યના ઘણા વિસ્તારોમાં ઉગાડવામાં આવે છે. વર્ષ 2024-25 માટે ચણાની ટેકાના ભાવે ખરીદીની પ્રક્રિયા રાજ્યમાં ઝડપથી આગળ વધી રહી છે.
આ વર્ષ માટે ટેકાના ભાવે ખરીદી
ભારત સરકારે વર્ષ 2024-25 માટે ઉનાળાની સિઝન દરમિયાન ચણાનું ટેકાનું ભાવ પ્રતિ ક્વિન્ટલ 5650 રૂપિયા નક્કી કર્યો છે. એના આધારે ગુજરાત રાજ્ય સરકારે કુલ 431 કરોડ રૂપિયામાં 76,400 મેટ્રિક ટન ચણાની ખરીદી ખેડૂત પાસેથી શરૂ કરી છે.
આંકડાઓ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે રાજ્ય સરકારે પાક વેચાણ માટે ખેડૂતને યોગ્ય ભાવ આપવાના પ્રયાસમાં કોઈ કચાશ રાખી નથી. ટેકાના ભાવ પણ ખરી લાગતા હોવાથી ખેડૂતો આ યોજનાથી ખૂબ જ ખુશ છે.
ખરીદીના કેન્દ્રો અને પ્રક્રિયા
રાજ્ય સરકારે કુલ 128 ખરીદી કેન્દ્રો પર ટેકાના ભાવે ચણાની ખરીદી શરૂ કરી છે. આ કેન્દ્રો 21 એપ્રિલ 2025થી 90 દિવસ માટે કાર્યરત રહેશે. ખેડૂતોએ મેસેજ મળતાની સાથે વેચાણ માટે નોંધણી કરાવવાનું શરૂ કર્યું છે.
રાજ્ય સરકારે લગભગ 1.14 લાખ ખેડૂતોને મેસેજ મોકલીને ચણાની ટેકાના ભાવે વેચાણ માટે આમંત્રિત કર્યા છે. આમાંથી અત્યાર સુધીમાં આશરે 3.33 લાખ ખેડૂતો નોંધણી કરી ચૂક્યા છે. નોંધણીની પ્રક્રિયા ઓનલાઇન તેમજ ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાંCSC કેન્દ્રો દ્વારા પણ કરવામાં આવી રહી છે.
ટેકાના ભાવની વ્યવસ્થા
અત્યાર સુધી રાજ્ય સરકારે ખેડૂતોને 100 કરોડ રૂપિયાની ચુકવણી કરી નાખી છે. આથી ખેડૂતને વેચાણ બાદ ઝડપથી પૈસા મળતા હોય છે, જે તેમને બીજ, ખાતર વગેરે માટે ઉપયોગી બને છે. સરકાર ખેડૂતોના ખાતામાં સીધી ચુકવણી કરતી હોવાથી લાંચખોરી અથવા દલાલીનું ઓપધો પણ ઓછું થયું છે.
ચણાની ઉપજ અને ખેતીની સ્થિતિ
આ વર્ષે ચણાની ખેતી માટે અનુકૂળ વાતાવરણ મળ્યું હતું. વરસાદ યોગ્ય થયો હતો અને કોઈ મોટી કુદરતી આફત પણ આવી નહોતી. પરિણામે રાજ્યના અનેક વિસ્તારોમાં ચણાની પાકે સારું ઉત્પાદન આપ્યું છે. સારી ઉપજ સાથે ટેકાના ભાવ પણ સારો મળતા ખેડૂતોએ પાક વેચાણ તરફ વધુ વળાંક લીધો છે.
ખાસ કરીને ઉત્તર ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર અને મધ્ય ગુજરાતના વિસ્તારોમાં ચણાની ખેતી મોટી સંખ્યામાં થાય છે. આ વિસ્તારોમાંથી નોંધણી અને વેચાણમાં પણ સક્રિય ભાગીદારી જોવા મળી રહી છે.
પીએમ આશા યોજના હેઠળ ખરીદી
ટેકાના ભાવે પાકોની ખરીદી ભારત સરકારની પીએમ આશા (પ્રાઈસ સપોર્ટ સ્કીમ) હેઠળ કરવામાં આવે છે. આ યોજના હેઠળ ખેડૂતને ટેકાના ભાવ કરતાં ઓછો ભાવ ન મળે તે માટે કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકાર સંયુક્ત રીતે પાકોની ખરીદી કરે છે.
ગુજરાત રાજ્યમાં પણ આ યોજના અંતર્ગત ચણાની ખરીદી થઇ રહી છે, જેમાં કેન્દ્ર સરકાર નાણાંકીય સહાય આપે છે અને રાજ્ય સરકાર ઓપરેશનલ વ્યવસ્થા કરે છે. ખેડૂતો માટે આ યોજના ભવિષ્યમાં પણ નોંધપાત્ર નફો આપનારી સાબિત થઈ શકે છે.
ખેડૂતોમાં ખુશીનો માહોલ
આ વર્ષે ચણાનું ઉત્પાદન પણ સારો છે અને ભાવ પણ સારો મળ્યો છે. પરિણામે ખેડૂત આ વખતે ચણાની ખેતીથી ખુશ છે. સરકારની ખરીદી વ્યવસ્થા, સમયસર ચુકવણી અને ટેકાના ભાવને કારણે ખેડૂતોના ચહેરા પર ખુશી જોવા મળી રહી છે. ઘણા ખેડૂતો એવી આશા રાખે છે કે આગામી વર્ષોમાં પણ ટેકાના ભાવમાં વધારો થશે અને પાકોની ટેકાના ભાવે ખરીદી વધુ વિસ્તૃત રીતે થશે.
ગુજરાત સરકારે રાજ્યના ખેડૂતો માટે ચણાની ટેકાના ભાવે ખરીદી શરૂ કરીને એક સફળ પગલું ભર્યું છે. સારી ખરીદીની વ્યવસ્થા, સુવ્યવસ્થિત નોંધણી પ્રક્રિયા અને સમયસર ચૂકવણી ખેડૂત માટે આર્થિક સ્થિરતાનું સ્રોત બની છે. જો આવી જ રીતે સરકારે દરેક પાક માટે અસરકારક આયોજન કરે તો કૃષિક્ષેત્રમાં વધુ નફાકારકતા અને ખેડૂતની સંતોષજનક આજીવિકા જોવા મળશે.
