Credit Guarantee Yojana (ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના): કેન્દ્ર સરકારે ખાદ્ય સુરક્ષા અને ખેડૂતોની આવક વધારવા માટે અનેક યોજનાઓ શરૂ કરી છે, અને આ જ શ્રેણીમાં એક મહત્વપૂર્ણ યોજના છે “ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના”. આ યોજના મુજબ, ખેડૂતોને તેમની ખેતરી ઉત્પાદનને ગોડાઉનમાં જમા કરીને તેના વિરુદ્ધ લોન મેળવવાની સગવડ મળે છે. તેનાથી તેમને ભવિષ્યમાં મોંઘવારી અથવા કૌમંત્રિક ખોટથી બચવા માટે પોતાના ઉત્પાદનોને સુરક્ષિત રાખવાની તક મળે છે. આ યોજનાને લાગુ કરતા, કળષિ પદ્ધતિથી ઉત્પાદન કરનાર ખેડૂતોને ન માત્ર રાહત મળશે, પરંતુ આ વ્યવસ્થા ખેડૂતો માટે આર્થિક મજબૂતીનો મકસદ પણ પૂર્ણ કરશે.
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના શું છે?
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના હેઠળ, ખેડૂતો અને વેપારીઓ પોતાના અનાજ અથવા અન્ય કૃષિ ઉત્પાદનોને ગોડાઉનમાં સંગ્રહ રાખી શકે છે અને તેના માટે તેમને બેંકો પાસેથી સરળતા સાથે લોન મળી શકે છે. આ યોજના હેઠળ, ખેતરોમાં ઉત્પાદન કરવામાં આવતી સંસાધનોને સુરક્ષિત રીતે ગોડાઉનમાં સંગ્રહિત રાખવાનો પ્રયાસ છે. આ લોન માટે, ખેડૂતોને બેંકને કોઈ અન્ય મિલકત કે સંપત્તિ ગિરવે રાખવાની જરૂર નહીં પડે. ગોડાઉનની કાયદેસરની રસીદ, જેનું પ્રમાણપત્ર કાયદેસર રીતે માન્ય હશે, તે મકાન તરીકે કાર્ય કરશે.
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના લાવવાનો હેતુ
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના માટે સરકારનો મુખ્ય હેતુ એ છે કે ખેડૂતોને ભવિષ્યમાં મોંઘવારી અને અનુકૂળ બજાર મૂલ્ય પર વેચાણ કરવાના આરોગ્ય સામર્થ્યનું વિક્ષેપ ઓછું થાય. વિશેષ રૂપે, ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના દ્વારા ખેડુતોએ અનાજને ઓછા ભાવે વેચવાનું ટાળી શકે છે અને ઉત્પાદક મર્યાદામાં સુધારો કરી શકે છે. ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ મંત્રી પ્રહલાદ જોશી દ્વારા આ યોજના આરંભ કરાવી છે, જેનો મુખ્ય લક્ષ્ય ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં વિત્તીય પ્રવાહ વધારવું અને ખેતી ક્ષેત્રમાં નવી તકો મૌકવાવવી છે.
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજનાની અસર
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના ખેડૂતોને અનેક રીતે ફાયદા પોહચાડશે. સૌથી પહેલા, નાના અને મધ્યમ કિસ્મના ખેડુતો, જેમને પ્રચંડ મકાન અથવા મિલકત નથી, તે પણ આ યોજનાથી લાભ પામશે. તે યોગ્ય રીતે ખેતરી ઉત્પાદનોના નફા માટે યોગ્ય માર્ગ શોધી શકે છે. બીજી બાજુ, ખોટી નફાવાળી જાવકથી બચાવવાનું પણ ક્રેડિટ ગેરંટી યોજનાનો એક ઉદ્દેશ છે.
ગોડાઉનના મહત્ત્વ અને સંસાધન
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજનાનો મુખ્ય ફાયદો એ છે કે ખેતરોના ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદને ગોડાઉનમાં લાંબા સમય સુધી સંગ્રહિત રાખવાની સગવડ મળશે. બિનમુલ્ય સંગ્રહ અને સારો પ્રબંધન આ સિસ્ટમ દ્વારા ખેડૂતોને વધુ પડતી નુકસાનોથી બચાવી શકે છે. આ પછી, વેપારીઓ અથવા ખેડૂતો મૌકિક રીતે વેચાણ કરી શકે છે, જેથી તેમને બજારમાં મૌજુદા મોંઘવારીના પ્રભાવથી બચી શકે. આ રીતે, મોટું વજન ગોડાઉન અને તેની કામગીરી પર છે, જે મોટે ભાગે સ્થાનિક વિસ્તારમાં ખેડૂતોને અનુકૂળ ફાયદા પ્રદાન કરે છે.
ખેડૂતોની આવક વધારવાની રીત
ફક્ત લોન આપવાથી વાત પૂરી થતી નથી. આ યોજનાનો વ્યાપક અસર તે છે કે, ખેડૂતોને તેમને મળેલા કાયદેસરની રસીદ અને ગોડાઉનની બધી જ જાણકારી બાંધકામ જેવી બનાવટોથી લોન તરીકે પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં બેંકનું જોખમ સીમિત છે કારણકે રસીદ જ ગેરંટી તરીકે કાર્ય કરે છે. વ્યાજ દર ઓછો થાય છે અને વ્યાપારિક ક્ષેત્રે નાના અને મકાનાતીના ખેડૂતોને નિશ્ચિત પ્રાપ્તિનો અવસર મળે છે.
રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજનાને ખાદ્ય સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવાની કોશિશ તરીકે પણ જોવામાં આવી રહી છે. દેશમાં અનેક એવા ખેતરો છે જ્યાં ખેડૂતો પોતાના પાકના ભાવ પર નિયંત્રણ નથી રાખી શકતા. તેઓ કમકમજી ભાવ પર વેચવા માટે મજબૂર હોય છે. ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના થકી, તે પાકના શ્રેષ્ઠ ભાવ માટે વેચાણ કરી શકશે. આથી ખાદ્ય સુરક્ષા અને ખર્ચ નિયંત્રણમાં પણ મદદ મળી શકે છે.
આર્થિક અને સામાજિક અસર
ક્રેડિટ ગેરંટી યોજના માત્ર ખેતીની ઓછી અસર ધરાવતી વ્યવસ્થા નહીં પરંતુ એક મહત્ત્વપૂર્ણ સામાજિક અને આર્થિક પરિવર્તન પણ છે. આ યોજના દ્વારા, બેંકોને એક વધુ મજબૂત ગ્રાહક આધાર મળશે, જ્યારે ખેડૂતોને સીધી અને આસાનીથી લોન ઉપલબ્ધ થશે. આ યોજનાનો અન્ય મોટો લાભ એ છે કે, ક્રેડિટ ગેરંટી યોજનાનો સીધો ફાયદો ગ્રામીણ અર્થવ્યવસ્થાને મળી રહ્યો છે. ખેડુતો, જે અગાઉ બેંકોથી લોન મેળવવા માટે અનેક બધી હિન્દી મૂલ્યોમાં અટકતા હતા, હવે તેમને આ યોજના દ્વારા બહું સરળતાથી લાભ મળી રહ્યો છે.